Ali Kemal Erdem’in haberi
Geçtiğimiz günlerin en ilgi uyandıran haberlerinden biri oldu vinç operatörlerinin 100 bin lira maaş aldığı iddiası.
Habere en büyük ilgiyi de uzun yıllar okuduktan sonra kamuda veya özel sektörde ağırlıklı masa başı işlerde çalışıp bu rakamların çok daha altında kazananlar gösterdi.
Bu bilginin detaylarını öğrenmek için TİMODER (Toplu İş Makineleri Operatörleri Derneği) Başkanı Bünyamin Cavlak’ı aradım ve “Her biriniz 100 bin lira maaş mı alıyorsunuz?” diye sordum.
Son günlerde defalarca bu soruyu duyduğu her halinden belli olan Cavlak, “Kemal Bey, kepçe operatörü deyince tek bir iş gibi anlıyorlar oysa bunun çeşitli dalları ve makine türleri var” dedi ve ekledi:
“100 bin maaş lira alanlar yıkım bölgelerinde 50 metrelere ulaşan yüksek erişimli ekskavatör kullanan yıkım operatörü arkadaşlarımız. İçlerinde 100 bin lira alan da var 150 bin alanda ama onların sayısı da Türkiye’deki iki milyon operatör içinde 200’ü geçmez. Yıkım çalışmaları arttıkça sayıları da zamanla artacaktır.
HEPSİ DE 100 BİN LİRA KAZANMIYOR
Deprem bölgesinde binlerce binanın yıkılacak olması ve kentsel dönüşüm yıkım operatörlerini daha kıymetli hale getirmiş. Ancak her operatör de 100 bin lira maaş almıyor.
Cavlak’ın verdiği bilgiye göre vinç operatörlerinin ortalama maaşları şu an için 30 bin lira. Kule operatörlerinin ortalamaları ise 40 ile 45 bin lira civarında değişiyor. Tabii Aralık ayındaki zamlardan sonra rakamlar da değişecek.
İnşaat ve fabrika sayısının artması doğal olarak operatörlere talebi artırdı bu maaşlara da yansıdı.
YAĞCI YETİŞMİYOR
Ancak bu yükselişin altında da bir başka sorun yatıyor.
Cavlak’a sorunu önce “15 yıl öncesine kadar iş makinelerini kullanan meslektaşlarımızın yanında ‘Yağcı’ dediğimiz makinenin basit bakımını üstlenen yardımcı çırak gençler olurdu” diye eski günleri anarak anlatmaya başladı.
Bu kişiler kapasitelerine göre bir veya iki yıl içinde de makineleri kullanmayı öğrenip gidip sertifikasını alır mesleğe giriyormuş.
Ancak şimdi durum değişmiş.
30 iş makinesi olan bir işyeri, operatörle birlikte 30’da ‘Yağcı’ çalıştırmak istemediğinden sadece bakım işlerinden sorumlu iki –üç kişilik bir ekip kuruyor.
DENEYİMSİZ KİŞİLER DE İŞE GİRİNCE KAZALAR ARTTI
“O zaman da alttan adam yetişmemeye başladı” dedi Cavlak ve sözlerini sürdürdü:
“Sağ olsun günümüz gençleri de emek yoğunluklu işlere pek sıcak bakmıyor. Sanayideki birçok alan gibi bizde de çırak bulunmuyor. Yağcılar yetişene kadar aracı tam öğrenirdi. Onlar gelmeyince inşaat sahasında iş makinelerinin yanında çalışıp az çok az çok nasıl çalıştığını görenler de bir sertifika alıp bu işi yapmaya başladı. Ancak bu sefer de deneyimsizlikten kaza sayıları arttı.
EĞİTİM DÜZEYİ YÜKSELDİ AMA ÜNİVERSİTELİ ÇOK AZ
İş makinesi operatörlüğüne genellikle 20’li yaşlarda başlanıyor.
Geçmişte mesleği yapanlar daha çok ilkokul mezunuyken son yıllarda mesleğe giren her 10 kişiden sekizi lise mezunu. Ancak üniversite mezunları halen tek tük görülüyor.
Üç yıl öncesine kadar operatörlerin çalışma saatleri günlük 10 -11 saatti. Ayda iki pazar da işveren için çalışırlardı. Şimdi çalışma saati ortalama dokuz saate düşerken birçok yerde artık pazar günleri de izinliler.
EN BÜYÜK RİSK TÜNELLERDE ÇALIŞANLARDA
İş makinesi operatörlerinin işleri tabiatı gereği kaza riskine açık.
Cavlak, en fazla riskin tünellerde ve dağlardaki yol yapımlarında olduğunu söyledi.
Sadece üç ay da 10 arkadaşları kaza geçirmiş. Sekizi artık hayatta değil. Bu rakam da sadece yansıyanlar. Cavlak, firmaların yaşanan kazaları duyulmadan örtbas ettiğini iddia ediyor.
İş makinesi operatörlerine ihtiyaç artınca kimi firmalar gözlerini yurtdışına çevirerek buralardan getirdiği personeli istihdam etmeye başladı.
Türkiye’de birçok meslek grubu yurtdışına gitmenin yollarını ararken iş makinesi operatörlerinde durum farklı.
YURT İÇİNDEKİ MAAŞLAR YÜKSELİNCE DIŞARIYA İLGİ AZALDI
Çünkü yurt dışında çalıştıklarında da aldıkları para ortalama 1600 – 1800 dolar. Aile hasreti de çabası. Türkiye’deki maaşlarda bu orana yaklaşınca 2023 yılında yurt dışı işlere pek rağbet eden olmamış.
OKULU YOK KURSU ÇOK
Türkiye’de iş makinesi operatörü yetiştiren bir okul ise henüz yok. Cavlak, bu konuda talepte bulunmalarına karşın henüz bir ilerleme sağlanamadığını söyledi.
Buna karşın ülke genelinde 120’ye yakın iş makinesi operatörlüğü eğitimi ve sertifikası veren özel kurs var. Cavlak, buralardaki eğitimi yetersiz buluyor.
Türkiye’de deprem nedeniyle kentsel dönüşümün kaçınılmaz.
Cavlak’ın dediği gibi artık yapılan kadar yıkılan bina da var. Dolayısıyla onları kaldıracak makinelere ve insanlara da daha fazla ihtiyacımız var.
Bu ihtiyaç sürdükçe ve alttan adam yetişmedikçe maaşları da daha çok konuşulmaya devam edecek gibi görünüyor.
patronlardunyasi.com
